Nếp nhà xanh nhìn lại để đi tiếp
Đó đây luôn nổi lên những bàn cãi về xu hướng như màu sắc này cũ rồi, phong cách nọ đang lên, hay chất liệu kia chưa đúng…
Tuy nhiên, như mọi dân tộc khác trên thế giới đang phải nhìn lại mình trong cơn khốn khó của đại dịch, người Việt cũng có cơ hội nhìn lại nhiều hơn trong những tháng ngày cách ly, trong các thời điểm kinh tế xuống thấp vì phong tỏa, để nhận ra chân giá trị của gia đình và môi trường tự nhiên sẽ giúp tổ ấm của mình không thể thiếu cũ – mới đan xen, xưa – nay chan hòa, sẽ vừa mộc mạc chân tình, vừa tưng bừng điểm trang cho tổ ấm thêm hương sắc khi năm mới đã dần đến.
Các xu thế kiến trúc – nội thất nổi trội hiện nay và sắp tới có thể cơ bản được nhìn nhận và dự báo qua chính những dấu ấn để lại trong suốt thời gian qua.
Giảm kiểu chung, tăng nét riêng
Nếu như trước đây các phong cách nội thất độc lạ chưa được phổ biến nhiều, thì nay việc làm bật lên cá tính riêng dần trở thành phổ biến, thậm chí là yêu cầu cơ bản. Chất riêng, nét riêng, cá tính… là những cụm từ hay được lan truyền khi mọi người chia sẻ các góc thú vị của mình trên không gian mạng.
Những góc mang cá tính riêng mà vẫn hòa nhịp chung ấy góp phần tạo lập không khí thân mật về ứng xử mà chưa chắc những đầu tư tuy bề thế nhưng nhạt nhòa, chung chung có thể tạo được ấn tượng nếu thiếu quan tâm đúng mức. Trong bối cảnh đại dịch toàn cầu khiến kinh tế suy thoái, giao tiếp xã hội giảm đi nhưng giao tiếp nội bộ, trong gia đình, nhóm nhỏ tăng lên. Ở nhà nhiều hơn cũng khiến cư dân cảm thấy tù túng, phát hiện nhiều khiếm khuyết cần chỉnh sửa, làm mới lại tổ ấm của mình theo cách “mình thích thì mình làm thôi”.
Để nhà được thêm chất “chill” cũng không nhất thiết phải có diện tích rộng hay đồ nội thất cao cấp. Thuận theo tự nhiên, vừa với mỗi nhà, mỗi không gian… đều là các tiền đề giúp gia chủ căn cứ theo điều kiện vốn có mà thu xếp, phối kết. Các không gian đa chức năng, không gian hòa trộn giữa chung và riêng ngày càng đáp ứng được nhu cầu giao tiếp nội bộ gia tăng. Vì vậy, những góc sinh hoạt ấm cúng có thể tận dụng nhiều chức năng thường đi kèm vật dụng tương ứng bổ trợ, ví dụ như đặt bộ bàn ăn giữa bếp kết hợp nơi sinh hoạt gia đình, nơi làm đồ handmade… hay kê thêm ghế ngoài hành lang, ban công để làm góc ngồi cà phê, trà đạo nhỏ gọn, linh hoạt… đều là cách “nội thất sống chất”.
Chuộng mảng lớn, ngại tiểu tiết
Cũng bởi gia chủ ngày càng trẻ trung hơn không phải vì tuổi tác, mà do sự kết nối thông tin, tương tác và chia sẻ dữ liệu toàn cầu ngày càng phổ biến hơn, nên dân Việt cũng chịu khó “đu theo trend” thiên hạ khắp nơi. Nổi lên thời gian qua là các phong cách giản lược Bắc Âu (Scandinavian), tối giản Nhật Bản (Minimalism), hay nhiệt đới hiện đại Singapore, Malaysia (Contemporary Tropical).
Dù 3 phong cách kể trên phát xuất từ 3 vùng khí hậu, văn hóa khác nhau, nhưng đều có mẫu số chung trở nên khá hạp nhãn cư dân Việt và được chuyển hóa thành phong cách hiện đại Việt được ưa chuộng. Cụ thể là việc giảm bớt, tiến tới lược bỏ hoàn toàn lối trang trí tô đắp gờ chỉ, tầng nấc cầu kỳ, thay vào đó là mảng lớn, diện phẳng (trần – tường – sàn) khá hút mắt.
Mảng lớn cũng không hoàn toàn phải lớn về kích thước chiếm chỗ, mà nằm ở quan hệ trong tổng thể, ví dụ như mảng trần bê tông để thô, hay mảng lam gỗ chạy suốt rất được chuộng, bởi ít rối mắt so với trần thạch cao giật cấp đã từng “làm mưa gió” một thời, lại linh hoạt trong chiếu sáng và hợp với đồ nội thất khối dáng hiện đại. Hoặc mảng đá, gạch, gỗ ốp tường làm điểm nhấn trong toàn bộ không gian có sự liên thông nhau.
Khung kính lớn nhìn ra cảnh quan xanh bên ngoài cũng là mảng lớn quan trọng mà căn hộ hay biệt thự hiện nay rất chuộng. Dĩ nhiên, đã theo mảng lớn thì phải lược đi tiểu tiết, do vậy nhiều không gian đương đại trở nên khá ít đồ đạc, thậm chí một chậu cây nhỏ mà xinh, được đặt đúng chỗ cũng thành điểm nhấn quan trọng, làm nên phong cách sống “càng ít đi càng nhiều hơn” (less is more) hiện nay.
Phục nét cũ, dựng nếp xưa
Câu chuyện phục dựng, quay về các giá trị cũ ngày càng được các dự án quán xá, thương mại và nhà ở cá nhân áp dụng. Như chất dân gian đương đại trong ca khúc, như màu hoài niệm trong phim ảnh, chuyện quay về “xưa cũ” với kiến trúc nội thất không phải là “bê nguyên xi” hay sao chép đồ cổ, mà tương tự kiểu mặc áo dài cách tân trong trang phục; kiểu chọn món chay để thêm chút xanh sạch trong ẩm thực, quen mà lạ, không đến nỗi gây sốc mà lại dễ gợi tình dân tộc.
Ở tầm gia đình, nội thất nhà riêng thì cách làm này giúp ngôi nhà Việt ngày càng mang nhiều đặc trưng Đông phương hơn. Cho dù nhà có sẵn được xây cất theo cấu trúc và kiểu dáng hiện đại, nhưng việc bài trí nội thất vẫn có thể linh hoạt cộng thêm các yếu tố Đông phương, ví dụ như xử lý sân trong kiểu truyền thống thành nơi sinh hoạt, chứ không thuần là chỗ lấy nắng gió, hoặc bố trí phòng thờ ngày càng được chăm chút theo hướng hiện đại hơn nhưng không sơ sài, mà cũng không âm u với kiểu trang trí nặng như đền miếu cổ.
Tạo nét mới cho những không gian cũ cũng là một dạng thiết kế tái tạo không gian qua bảo tồn chứ không đập hết làm lại. Đi cùng cách hoàn thiện bề mặt thủ công từ vẽ lên tường, sơn hiệu ứng, ghép mảng tre, gỗ vụn… cho đến việc chọn kỹ vật dụng bàn ghế, phụ kiện, tranh ảnh gợi thời quá khứ.
Cách này giúp nội thất mang phong vị ấm áp và có chất Việt nhiều hơn là những sản phẩm hiện đại thuần túy. Cách thức sử dụng ánh sáng có tiết chế, không giăng hàng đồng loạt, giảm bớt đèn ánh sáng trắng mà thay thế bằng ánh sáng vàng cũng giúp gia tăng tính kết nối, ấm áp hơn trong những không gian mang chất Việt hoài niệm.
Không chỉ cây để tạo đủ đầy
Cây xanh trong không gian sống chưa khi nào là chủ đề cũ, bởi gắn bó mật thiết với con người bao đời nay. Đất đai đô thị ngày càng khan hiếm thì đưa cây xanh vào nhà càng được lưu tâm. Ở một số công trình “đình đám” hiện nay, cây xanh hay được dùng như một thủ pháp bề nổi, nhưng xét theo phong thủy và văn hóa truyền thống thì Mộc cũng chỉ là một trong Ngũ hành, nếu thiên lệch đến mức phụ thuộc vào bất kỳ hành nào đều là trái quy luật tự nhiên.
Ngôi nhà còn cần rất nhiều các giải pháp đồng bộ về thông gió, chiếu sáng, ngăn bụi, giảm ồn, sử dụng tài nguyên nước và năng lượng hiệu quả… mà mấy mảng cây xanh dù vươn trên mái hay phủ ngoài mặt dựng cũng đều không phải là “chiếc đũa thần”. Có nơi mảng cây xanh thậm chí trở thành gánh nặng cho gia chủ khi không được chăm sóc đúng và đủ, gây ra tốn kém đầu tư ban đầu lẫn chi phí duy tu, bảo dưỡng về sau.
Cần nhớ lại nếp nhà hợp phong thủy theo truyền thống không hề cổ súy cho việc trồng cây xanh mọi nơi mọi lúc (dù văn hóa Việt là văn hóa nông nghiệp lúa nước chuộng Thủy Mộc nhưng không bao giờ ông cha ta đưa nước và cây vào nhà) mà phải có sự hạn chế để phòng Mộc thừa sinh hỏa hoạn, rễ cây ăn nền, côn trùng và đạo tặc xâm nhập, bóng râm che khuất khiến âm thịnh dương suy…
Về trang trí nội thất, việc đổi cách trang trí quen thuộc bằng chút sắp đặt hoài niệm, dùng chất liệu đồng bộ hơn và dân dã hơn, về với thiên nhiên nhiều hơn, là cách mà những gia chủ và nhà thiết kế trẻ đang làm rất hiệu quả. Mảng xanh công trình gần đây bắt đầu được các nhà thiết kế làm ngày càng tự nhiên, thậm chí để hoang dã, ít cầu kỳ điểm trang, được một số thương hiệu cafe, dịch vụ đang phát triển rầm rộ với nhiều gợi mở thú vị.
Có thể tạm nhận định rằng cách thức xử lý không gian cây xanh trong nhà cửa hiện nay không còn là “trồng cây gì” nữa, mà đang có sự đầu tư bề sâu sang ý niệm về cảnh quan, bao gồm tạo dựng mối liên hệ giữa chủ thể (ngôi nhà – gia chủ) với bối cảnh, các bề mặt và chất liệu, ánh sáng và vật dụng… để chỉ cần dùng lượng cây phù hợp vẫn có một góc sống xanh ý nghĩa, tiện dụng và thẩm mỹ. Nói cách khác, cây xanh cho công trình đóng vai trò bổ sung cho một khu vườn, khoảng sân trên mái, hay ban công xinh xắn thêm hoàn thiện. Được nhìn nhận đúng định dạng cây và kiểm soát tốt hơn, những loại cây rụng lá hay khó chăm sóc, hoa chỉ nở theo mùa… dần được chọn lọc lại, thay thế sao cho phù hợp hơn.
Thời khắc giao mùa khi Đông chuyển sang Xuân cũng là lúc chúng ta ngồi lại với nhau “ôn cố tri tân” về nếp nhà Xanh Việt và cùng 24h Sống Xanh nhìn lại để đi tiếp bạn nhé!
Bài: ThS. KTS. Hà Anh Tuấn
Ảnh: Thái Khương
Theo ấn phẩm 24h Sống Xanh
