“Họa sĩ trẻ Việt Nam đang cần một chính sách độc quyền hợp lý”

Với giải Nhất tổng cộng hơn 2,6 tỷ đồng, cuộc thi Họa sĩ trẻ chuyên nghiệp – Vietart Today 2016 do The V Art và CLB Họa sĩ trẻ (Hội Mỹ thuật TP.HCM) phối hợp tổ chức, với sự tài trợ chính của Galerie Nguyen đang thu hút sự quan tâm của nhiều họa sĩ trẻ Việt Nam. Trong tư cách thành viên Ban giám khảo, giám tuyển Thanh Kiều Moeller (Singapore) đặt nhiều hy vọng về kết quả của cuộc thi và tương lai của mỹ thuật Việt Nam.

Thưa chị, lý do nào đưa chị về nước làm giám khảo cuộc thi Họa sĩ trẻ chuyên nghiệp – Vietart Today 2016?

Hoạt động mỹ thuật nhiều năm, nay tôi muốn góp một phần nhỏ vào việc thúc đẩy sự phát triển mỹ thuật Việt để hội nhập vào khu vực và thế giới. Công việc tôi làm chỉ ví như việc bỏ vài ngụm muối xuống biển, nhưng dù sao, tôi cũng hy vọng nước biển sẽ mặn hơn một ít.

Tôi may mắn được trải nghiệm cuộc sống ở châu Âu và là thường trú gần 20 năm nay tại Singapore – đây là những trung tâm mỹ thuật lớn. Thăm viếng các hoạt động mỹ thuật của những nơi này đã gợi cảm hứng về nguồn, giúp tôi tổ chức triển lãm tranh Việt, đưa tranh Việt vào đấu giá và giới thiệu mỹ thuật Việt tại các hội chợ mỹ thuật. Qua kết quả công việc tôi nhận ra rằng tác phẩm nghệ thuật Việt chưa được công chúng quốc tế biết đến nhiều và chưa được đánh giá đúng mức. Điều này luôn làm tôi trăn trở.

Tôi quan tâm nhiều nhất đến đội ngũ họa sĩ trẻ Việt đầy sức sáng tạo và ao ước những bạn trẻ tài năng sẽ bức phá được các rào cản để tác phẩm của họ được trân trọng hơn ở thị trường trong nước, đi đến việc thoải mái hội nhập với mỹ thuật khu vực và thế giới, nâng mỹ thuật Việt lên một tầm cao mới.

Khi được biết họa sĩ Trần Thanh Cảnh với tâm huyết muốn đưa tác phẩm của các bạn họa sĩ trẻ có tài năng đến với công chúng với sự hợp tác quý báu của nhà tài trợ có kinh nghiệm là Galerie Nguyen, tôi đã không ngần ngại nhận lời mời làm một trong các giám khảo của cuộc thi Viet Art Today 2016.

Cuộc thi đưa ra khái niệm “họa sĩ trẻ chuyên nghiệp”, theo chị thì chuyên nghiệp là ở khía cạnh sáng tạo, hay là ở khía cạnh tham gia sâu sát vào thị trường?

Theo tôi, chuyên nghiệp bao gồm cả sáng tạo và cả kiến thức cần thiết để thâm nhập thị trường, mang đến hiệu quả tốt trong việc đưa tác phẩm có chất lượng của mình đến với công chúng. Bên cạnh việc tạo thanh danh cho mình, người họa sĩ chuyên nghiệp sẽ góp phần đưa những tín hiệu tốt đẹp về nền mỹ thuật của đất nước mình. Tôi thấy The V Art, CLB Họa sĩ trẻ (Hội Mỹ thuật TP.HCM) và cả Galerie Nguyen (nhà tài trợ chính) đều hướng đến điều này khi tổ chức cuộc thi, thật đáng mừng.

 Chị mong chờ điều gì ở tương lai của các họa sĩ trẻ Việt Nam?

Tôi mong Việt Nam sẽ có được một đội ngũ họa sĩ trẻ ngày càng chuyên nghiệp hơn, có được sân chơi thoải mái hơn để họ được tự do diễn đạt tư tưởng trong sáng tác. Tác phẩm của họ sẽ được công chúng trong và ngoài nước đón nhận tốt hơn.

Các loại hình nghệ thuật đương đại như nghệ thuật sắp đặt, trình diễn, video art, đa phương tiện… sẽ được quan tâm hơn chứ không đóng khung trong các thể loại mỹ thuật truyền thống. Hy vọng Việt Nam sẽ là mảnh đất màu mỡ hơn cho các họa sĩ trẻ phát huy tài năng của họ trong lĩnh vực mỹ thuật đương đại. Tôi rất hãnh diện vì trong những năm gần đây tác phẩm đương đại Việt dần được chọn lựa và hoan nghênh ở nước ngoài.

 Nếu mỹ thuật Việt Nam mà giữ được phẩm giá và đi đúng đường, ít nhất ở khía cạnh thị trường, chị nghĩ địa vị hiện nay của nó phải như thế nào?

Điều này tôi không thể đoán chính xác được. Tôi nghĩ mỹ thuật Việt Nam đã có thể đi xa hơn và được trân trọng hơn nếu ta vượt qua được các rào cản. Một trong những rào cản lớn là chưa kiểm soát được là vấn nạn tranh giả và tranh chép ngày càng nhiều. Việc này làm giảm uy tín của mỹ thuật Việt một cách trầm trọng, làm mất thị trường và rớt giá tranh Việt.

Theo tôi, muốn xây dựng một nền mỹ thuật vững mạnh thì Việt Nam rất cần sự hỗ trợ của nhà nước như đưa giáo dục mỹ thuật vào chính khóa như một môn học phổ thông từ cấp 1 hoặc cấp 2 để xây dựng một tầng lớp trẻ biết thưởng thức mỹ thuật từ bé. Các hoạt động mỹ thuật cộng đồng cũng cần phát triển hơn trong xã hội, bảo tàng mỹ thuật phải có đủ ngân sách, đủ chuyên gia để hoàn thiện hơn, thu hút được công chúng vào thưởng thức nghệ thuật.

Trong môi trường giáo dục mỹ thuật, ngoài việc dạy chuyên môn sinh viên cần được trang bị về cách xây dựng hồ sơ, lý lịch tác phẩm của mình, bao gồm chứng nhận nguyên gốc, ý tưởng tác phẩm, kiến thức về thị trường mỹ thuật trong nước và thế giới, kiến thức về đấu giá tranh, về hội chợ mỹ thuật, bảo tàng mỹ thuật, tổ chức triển lãm…

Tôi rất vui vì Việt Nam đã dần hình thành được sưu tập bài bản, tuy còn ít, nhưng là tín hiệu rất tốt. Một tín hiệu lạc quan nữa là các cuộc đấu giá nhỏ đã bắt đầu hình thành trong nước. Đặc biệt đã có những tổ chức như The V Art, Galerie Nguyen…, nơi sẵn sàng hướng đến các hoạt động khuyến khích tài năng trẻ.

Tôi cũng hy vọng trong tương lai những hoạt động xoay quanh mỹ thuật Việt sẽ ngày càng chuyên nghiệp hơn. Nơi đó sẽ có thêm các phòng tranh giống như Galerie Nguyen, có các giám tuyển chuyên nghiệp, có một chính sách độc quyền hợp lý, có kế hoạch phát triển sự nghiệp cho họa sĩ trẻ.

 Thế nào là một chính sách độc quyền hợp lý?

Nếu họa sĩ tự vẽ và tự tìm lối ra cho tác phẩm của mình thì thường gặp nhiều khó khăn, nên họ phải trông chờ vào một phòng tranh nào đó để thay họ quảng bá, tiếp thị, làm giá, nâng giá… Nếu có một chính sách độc quyền hợp lý, có đủ sự tin tưởng để cộng tác lâu dài, thì đôi bên sẽ cảm thấy thoải mái, tự do và cùng nhau có lợi. Theo thông tin mà tôi có được, cuộc thi Họa sĩ trẻ chuyên nghiệp – Vietart Today 2016 cũng hướng đến các chính sách tương tự như vậy.

 Như vậy thì chị đánh giá thế nào về địa vị và đẳng cấp sáng tạo của mỹ thuật Việt Nam nếu so với khu vực, thế giới?

Những tác phẩm của lớp họa sĩ tốt nghiệp Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương luôn được thế giới trân trọng, tên tuổi và đẳng cấp sáng tạo của họ thì không thể nào chối cãi được. Khi nhắc đến mỹ thuật Việt, chúng ta không chỉ hãnh diện vì các thế hệ đi trước, mà các tên tuổi đương thời cũng tạo được nhiều dấu ấn riêng.

Tôi có thể khẳng định đẳng cấp sáng tạo của Việt Nam không thua sút mà còn có phần nổi trội hơn so với nhiều nước. Chính vì vậy, tôi hy vọng những cuộc thi như Họa sĩ trẻ chuyên nghiệp – Vietart Today 2016 sẽ góp thêm chút muối để biển mỹ thuật thế giới mặn mà hơn.

 

Tố Quyên (thực hiện)

• (Thanh Kieu Moeller) Giám tuyển Thanh Kiều Moeller
• (Lap phuong) Tác phẩm Lập phương 1 (sơn dầu trên bố, 140cm x 200cm, 2014) của Phạm Anh gởi dự thi