Sách – Chuyên đề Hồi ký – 4 kỳ

Kỳ 3: Vài tự truyện, hồi ký trước Sơn Tùng M-TP

Tại Việt Nam, xét về đặc điểm thể loại, cuốn tự truyện “ra dáng ra hình” đầu tiên có lẽ là Lê Vân: Yêu và sống, phát hành giữa năm 2006. Sự thật và cách bày tỏ sự thật đã tạo nên làn sóng dư luận “yêu và ghét” lúc bấy giờ. Từ sách này đến Chạm tới giấc mơ của Sơn Tùng M-TP, hơn 10 năm, đã có “một mùa” tự truyện của riêng giới nghệ sĩ Việt.

Đặc trưng dễ nhận thấy từ các tự truyện của giới nghệ sĩ Việt là những chuyện “yêu và sống” thường đi hơi quá các lề lối, quan niệm thường gặp. Đọc Lê Vân: Yêu và sống, nhiều người nghĩ ngay đến cuốn tự truyện My Life So Far (2005) của Jane Fonda – một nghệ sĩ rất gắn bó với Việt Nam. Cả hai cuốn này đều dễ khiến những người có liên quan lo lắng khi nghe nó sắp phát hành.

Gần đây, khi cuốn tự truyện Một đời giông bão (2015) của nghệ sĩ Thương Tín ra mắt, nhiều người cho rằng nó quá sốc, thậm chí hơi “hạ cấp”, vì xuất phạm đời tư nhiều người, thế giới đâu có viết vậy. Đó là một cách nói thôi, chứ thật ra thế giới cũng không thiếu những cuốn tự truyện kiểu như vậy.

Đơn cử như High On Arrival của diễn viên nổi tiếng Mackenzie Phillips, cô tiết lộ từ năm 19 đã cùng cha ruột chơi ma túy và sống đời loạn luân gần một thập niên. Cha của Mackenzie Phillips là ca sĩ nổi tiếng John Phillips, thành viên ban nhạc The Mamas & The Papas.

Năm 2012, Tinna Tình phát hành tiểu thuyết Mặt nạ, kể về hành trình hồi hương để xây dựng tên tuổi của nữ ca sĩ Ginna Quỳnh. Qua đây, người đọc thấy được mặt đen tối, những thủ đoạn trong showbiz Việt. Tuy gọi là tiểu thuyết (Bảo Ninh cũng gọi tự truyện Nỗi buồn chiến tranh là tiểu thuyết), nhưng thật ra đây là một kiểu tự truyện, mà trong đó các tình tiết phản ánh khá trung thực cuộc đời thực của chính Tinna Tình. Tiểu thuyết Sợi xích của Lê Kiều Như cũng là một dạng tự truyện như vậy.

Những tự truyện như Trần Lập: Bên kia bức tường (2013), Hương Giang Idol – Tôi vẽ chân dung tôi (2014), Tự truyện Wanbi Tuấn Anh – Bắt đầu từ một kết thúc (2014)… lại có cách tiếp cận khác.

Ca sĩ Wanbi Tuấn Anh chết ở tuổi 26, bản thân biết điềm xấu này từ 5 năm trước đó, nên tự truyện là một cảm cận về những khoảnh khắc sống quý báu còn lại. Ca sĩ Hương Giang Idol viết về những đớn đau trước quyết định lột xác và hành trình đi tìm con người thật của mình sau đại giải phẫu chuyển giới. Cuốn tự truyện Lột xác (năm 2017) của ca sĩ Lâm Khánh Chi cũng được viết với góc nhìn giống như vậy.

“Khi tủ quần áo toàn đồ nữ giới, tôi thầm thích thú nhưng vẫn có chút sợ hãi nếu bị bố phát hiện ra điều ấy. Ông sẽ nghiêm mặt và la mắng tôi, rồi mẹ sẽ lại khóc. Giấu giếm mãi cho đến một ngày, bố cũng phát hiện được sự thật của tôi. Sững sờ và thất vọng khi cậu con trai có xu hướng ngày càng nữ tính, bố cảm thấy khó chịu, thất vọng tràn trề. Đôi mắt ông buồn thảm đến kinh khủng nhưng thú thật lúc ấy, tôi chẳng biết phải làm thế nào. Chỉ đôi lúc chực bật khóc và thầm xin lỗi bố” – Hương Giang Idol viết.

Câu chuyện ở tầm mức rộng hơn, Trần Lập: Bên kia bức tường được phôi thai từ những ghi chép vụn vặt của chính ban nhạc từ 18 năm trước. Tinh thần của tự truyện: “Đối với người nghệ sĩ cầm micro đứng trên sân khấu, thì cần cống hiến cho khán giả những điều tốt đẹp nhất. Còn phía bên kia là những gì chúng tôi phải tự vượt qua” – như lời Trần Lập lúc sinh thời.

Tự truyện Lạc giữa thanh xuân (2016) của hotgirl Lê Thị Huyền Anh (quen gọi Bà Tưng) do Khôi Nguyên Thảo chắp bút theo thể loại truyện dài, gần 170 trang. Sách có các phần như: Danh vọng có màu gì?; Những ngày đen tối nhất?; Phao cứu sinh bị hỏng; Tuổi thơ ngọt ngào và mặn đắng; Tình đầu không dễ phai, Ca sĩ + cầu thủ = 0… Đọc tên những tựa đề như vừa kể độc giả cũng hình dung phần nào về nội dung chính.

Cũng là tự truyện do giới nghệ sĩ viết, nhưng Tâm thành và lộc đời của NSƯT Thành Lộc, Đằng sau những nụ cười của ca sĩ Khánh Ly, Chuyện tình không tên của nhạc sĩ Vũ Thành An, Sống cho người sống cho mình của NSND Kim Cương… có sự chững chạc và sâu lắng hơn. Có lẽ tuổi tác, kinh nghiệm và bối cảnh sống lúc trưởng thành đã… làm cho tâm thế, cách thể hiện của các nghệ sĩ khác nhau theo từng thời đại.

Văn Bảy – Hoàng Nhân